دلایل شروع جنگ جهانی دوم

دلایل شروع جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی اول با شکست آلمان و پیروزی متفقین بعد از چهار سال در ۱۹۱۸ میلادی به پایان رسید. اما صلح نامه‌ها و قراردادهای مربوط به آن در لفافه از جنگ دیگری خبر می‌دادند. جنگی که ۱۱ سال بعد دوباره آلمان را مقابل متفقین قرار داد و باز جهان را به خاک و خون کشید. در واقع دلایل شروع جنگ جهانی دوم، ریشه‌های ظهور نازیسم و به قدرت رسیدن هیتلر  را باید در عهدنامه‌ها و اتفاقات بعد از آن بدانیم.

معاهده ورسای: (براساس کتاب تاریخ اروپا نوشته هنری لتیل‌فیلد.)

در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۹ عهدنامه‌ای به نام ورسای بین طرفین جنگ جهانی اول امضا شد. این قرارداد که مورد قبول آلمان‌ها نبود، شدیدترین و محدودکننده‌ترین تهدیدات ممکن را برای آلمان رقم زد. با این حال آلمان به ناچار باید مفاد این قرارداد را می‌پذیرفت. چون خلع سلاح شده و شکست‌خورده میدان جنگ بود. این عهدنامه تا حد زیادی توانست غرور آلمان‌ها را شکسته و تمامی مردم این کشور را برای سال‌ها به فلاکت بیندازد.

مقررات ورسای

ورسای در زمینه‌های مختلف دست به محدود کردن با به بیان بعضی تحقیر کردن آلمان‌ها زد. برخی از مقررات این عهدنامه شامل موارد زیر بود؛

واگذار شدن آلزاس و لورن به فرانسه.

واگذار شدن پوزن به به لهستان.

واگذار شدن شهرهای پوپن، مالمدی و مورسنه به بلژیک.

بازپس‌گیری تمامی متصرفات آلمان و واگذاری آن به انگلستان، فرانسه، بلژیک و ژاپن.

واگذاری معادن زغال ناحیه سار به فرانسه.

دست کشیدن آلمان از تمام امتیازات تجاری و حوزه‌های نفوذ اقتصادی‌اش در چین، لیبی، مصر، سیام، مراکش و سایر مناطق.

پیوستن لوکزامبورگ از نظر اقتصادی به بلژیک.

کنترل شدن رودخانه‌های آلمان به دست متفقین.

کاهش تسلیحات و وسايل تهیه آن برای آلمان تا حدی که نتواند دست به تجاوز دوباره بزند. این یعنی؛ تقلیل قشون آلمان به حداقل ۱۰۰۰۰۰ نفر، لغو سربازگیری عمومی، محروم شدن آلمان از داشتن زیردریایی، غیر نظامی شدن تمام ناحیه غربی رودخانه راین برای همیشه، منهدم شدن تمام استحکامات این کشور و ممنوعیت بهره‌مندی از پادگان، ساختن اسلحه تحت نظارت یک هیئت از متفقین، ممنوعیت بهره‌مندی از تسلیحات سنگین از جمله تانک، هواپیماهای بمب‌افکن و کالیبار بزرگ و…

غرامت‌های آلمان در عهدنامه ورسای

آلمان بر اساس عهدنامه ورسای باید مسئولیت خسارت‌هایی که در طول جنگ به متفقین و متحدانشان و اتباعشان زده بود را جبران می‌کرد. مجموع غرامت‌ها ۲۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰دلار دانسته شد و اولین قدم‌ها برای پرداخت این غرامت‌های سنگین واگذار کردن تمامی کشتی‌های تجاری، بسیاری از دام‌ها، زغال سنگ، مواد خام و مواد شیمیایی به متفقین بود. آلمان باید تا ۲۱ ماه مه ۱۹۲۱  پرداخت مبلغ  ۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰ دلار نقد را متحمل می‌شد. از آن‌ جایی که آلمان توانایی پردداخت مبلغ کل را نداشت، آن طور که هنری لیتل‌فیلد می‌گوید باید به بندگی اقتصادی متفقین تن می‌داد.

معاهده‌های صلح دیگر

معاهده ورسای اما تنها قراردادی نبود که آلمان باید به آن تن می‌داد. معاده‌های سن‌ژرمن، نویی، تریانن، سور و لوزان و تعدادی قرارداد دیگر وجود داشت که جزئی از صلح پاریس شناخته شده بود. 

    امضا کردن و به رسمیت شناختن این قرارداد‌ها یک روی ماجرا و نظارت بر اجرای صحیح آن یعنی چیزی که برای متفقین اهمیت بسیار زیادی داشت، روی دیگر ماجرا بود. برای این کار هم باید اتحادهایی تشکیل می‌شد که ضامن اجرای صلح پاریس بوده و جلوی هرگونه اقدام انتقام‌جویانه آلمان را بگیرد. در این اتحاد انگلستان و آمریکا متحد شدند، در صورت حمله آلمان به فرانسه جانب این کشور را داشته باشند. در نهایت از آن جایی که آمریکا این قرارداد را به امضا نرساند، فرانسه در سال ۱۹۲۰ با کشورهای لهستان و بلژیک قرارداد مشابهی امضا کرد. اتحادهایی این چنین در بین دیگر کشورها هم به وقوع پیوست.

آلمان بعد از جنگ جهانی اول

با وجود این قراردادها و غرامت‌ها اوضاع آلمان هر روز بدتر از دیروز پیش می‌رفت. ناگفته نماند که در مجموع آن سال‌ها اوضاع اقتصادی جهان بعد پشت سر گذاشتن جنگ بزرگ اوضاع مطلوبی نبود. اما این وضعیت بعد از این که فرانسه برای مجبور کردن آلمان به پرداخت غرامت با سپاهش به روهر حمله کرد، بدتر از قبل هم شد.

    به تدریج با قبول شدن مجمع‌های بین‌المللی و موافقت این کشور با طرح دیوز، آلمان شرایط را بر خودش آسان‌تر کرد و توانست وضع پولی خود را هم ثابت کند. اما این وضعیت چندان پایدار نبود. زیرا در ۱۹۲۹ جهان به یک کساد اقتصادی دچار شد. این نابه‌سامانی اقتصادی و سیاسی زمینه را برای به وجود آمدن حزب ناسیونال سوسیالیست نازی بیش از پیش فراهم و به مرور هیتلر را به عرصه قدرت وارد کرد. طولی نکشید که هیتلر به دوران دیکتاتوری خود وارد شد و در پی احیای شکوه آلمان برآمد و وقایعی را رقم زد که به جنگ جهانی دوم منجر شد.

پایان

مقصر اصلی و بلامنازع جنگ جهانی دوم را به قدرت رسیدن هیتلر دانسته‌اند. اما برای ریشه‌یابی این جنگ باید به سال‌ها قبل‌تر به قدرت رسیدن هیتلر برگشت. با این کار می‌توان بسیاری از دلایل به وقوع پیوستن جنگ را در عهدنامه‌های صلح بعد از جنگ جهانی اول به وضوح مشاهده کرد.