در پارک اتابک چه اتفاقی افتاد؟

مجاهدین که راهی جز متوسل شدن به ستارخان در مقابل خود ندیدند، در پارک اتابک گرد او جمع شده و از او خواستند تا از آنان حمایت کرده و به مذاکره با دولت بپردازد. وزیر جنگ در مهلتی ۴۸ ساعته دستور خروج مجاهدین از پارک را داد و ستارخان در جواب او گفت: «شایسته و معمول نیست شخص متحصن را از منزل خود خارج کنند. چند روز صبر کنید، من به نصیحت آنها را راضی به خلع سلاح میکنم، اسلحه آنها را گرفته، تقدیم دولت میکنم.» نصیحتهای ستارخان اما تاثیری نداشت و مجاهدین بر خواسته خود پافشاری کردند. هم‌زمان مخالفان ستارخان نیز تمام این ماجراها را زیر سر او میدانستند و سختیهایی را که این مرد در راه استقرار حکومت جدید به جان خریده بود، فراموش کردند.

     سرانجام مهلت 48 ساعته به پایان رسید و در اول شعبان 1328 قمری نیروهای دولتی پارک را محاصره کردند و جنگ آغاز شد. جنگ از بعد از ظهر شروع و تا چهار ساعت بعد با کشت و کشتار، غارت و به آتش کشیدن عمارت ادامه داشت. در این درگیری نابرابر پای ستارخان تیر خورد، 18 تن از مجاهدین در پارک کشته، چهل نفر مجروح و دویست نفر دستگیر شدند. جالب آن که از بین نیروهای مجاهدین تنها قوای ستارخان خلع سلاح شدند و در حالی تمام کاسهها بر سر سردار آذربایجانی شکست که در جلسه دولت گفته بود: «اولین کسی که تصمیم دولت را مبنی بر خلع سلاح به کار ببندد، خود بنده خواهم بود.» 

    بسیاری از زوایای وقایع آن شب در پارک اتابک هنوز ناشناخته است. مقصر دانستن ستارخان هم با وجود حمایتش از دولت جدید و لایحه خلع سلاح، یکی از این زوایاست. با این وجود مثل روز روشن است که واقعه پارک اتابک به قول احمد کسروی: «یکی از اندوهناکترین داستانهای تاریخ مشروطه است.» که سررشتهداران آن نگذاشتند چگونگی آن به راستی شناخته شود.