سیستم گنبد آهنین چطور کار می‌کند؟ + ویدیو

>ایده سیستم های ضد موشک‌های با برد کوتاه موسوم به سیستم گنبد آهنین برای اولین بار در سالهای مربوط به دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی در اسرائیل معرفی شد. اصلا چی شد که این ایده به ذهنشون رسید بر می‌گرده به حمله‌های حزب الله لبنان برای چند بار متوالی بهه جاهایی با تجمع جمعیتی بالا در قسمت شمالی این کشور که با موشک اونجاها رو هدف گرفته بودن.

با این که این حمله ها تعداد زیادی تلفات برای کشور اسرائیل در بر نداشت اما باز هم اسرائیلی ها را به این فکر فرو برد که در خود کشورشان سیستم و سامانه ای به وجود بیاورند که کوتاه برد بوده و بتواند در برابر خمپاره ها و یا راکت ها به خوبی مقاومت داشته باشد. اما آمریکایی ها اعلام کردند که احتمال این که چنین پروژه ای با موفقیت روبرو شود خیلی کم است.

به همین دلیل پروژه چند سالی با توقف روبرو شد تا اینکه  در سال ۲۰۰۶ میلادی، باز هم حزب الله لبنان حملاتی را به کشور اسرائیل کرد که این بار جدی تر بود و کشور اسرائیل به شدت احساس خطر کرد. به همین خاطر پروژه سامانه دفاع موشکی رو از توی کشو و آرشیو درآوردن و در سال ۲۰۰۷ پروژه ی سامانه‌ی کوتاه برد ضد موشکی بر روی میز قرار گرفت.

 سیستم موشکی که به وسیله ی یک کمپانی موسوم به رافائل طراحی و ساخته شده بود را برای بیس اصلی این پروژه انتخاب کرده و تصمیم به توسعه ی آن به منظور توانایی ردزنی و رهگیری راکت ها رو گرفتن.

سال ۲۰۱۰ سازنده‌های این سیستم دفاعی گفتن که سیستم آماده‌ به کاره و می تونن ازش استفاده کنن. اما واقعا گنبد آهنین چیه؟

سیستم گنبد آهنین چطور کار می کند؟

به طور کلی سامانه گنبد آهنین یک سامانه دفاع هوایی کوتاه برده که می‌تونه راکت ها و موشک‌ها رو از زمین هدف بگیره و رهگیری کنه و در هوا منفجرشون کنه. یه جورایی سیستم دفاع موشکی زمین به هوا شما حسابش کنید.

همونطور که گفتم این سیستم دفاعی محصولی مشترک بین کشور اسرائیل و سازمان صنایع هوا و فضای آن با کمپانی بسیار نام آشنا در این زمینه یعنی رافائل است.

بر اساس گزارش ها بهای تمام شده و نهایی که به ازای هر آتشبار وجود دارد چیزی در حدود ۵۰ میلیون دلار است و هزینه هایی که به ازای هر دفعه شلیک کردن آن برآورد شده است چیزی در حدود ۲۰ هزار دلار بوده. حداقل این تخمین برای  اوایل استفاده از اون درسته. اما می‌دونیم که این سیستم بهینه شده در سال‌های متمادی و عددش پایین‌تر اومده.

این هزینه ها به شدت سنگین هستند و در برابر هزینه ای که برای این راکت ها و خمپاره ها و گلوله های آنها که بسیار ارزان قیمت هستند رقم بالایی محسوب می شوند.

به طور کلی سازوکارو مکانیسم این سامانه دفاعی یعنی گنبد آهنین تا حد زیادی سکرت و مسکوت باقی مانده است ولی بعضی حدس و گمان ها راجع به آنها زده شده است.

در ادامه به این می پردازیم که سامانه گنبد آهنین چگونه کار میکند؟

بر اساس اطلاعات موجودی که در مورد سامانه ی گنبد آهنین اسرائیل موجود است و عموما به وسیله ی شرکت سازنده ی آن به صورت عمومی منتشر شده میشه فهمید که گنبد آهنین از سه قسمت اصلی به وجود آمده است که این قسمت ها به شرح زیر هستند:

رادار ردیابی: نخستین قطعه ی این سامانه یک رادار است که از انواع رادارهای چند منظوره تشکیل شده. این رادار می‌تواند هواگرد‌های معمولی را در ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری و گلوله‌های خمپاره و راکت‌ها را از ۱۰۰ کیلومتر ردیابی کند.

این سیستم ۳ تا بخش مهم و اصلی داره که به ترتیب اینطوری میشه بهشون اشاره کنم.

۱: سیستم مدیریت نبرد و کنترل تسلیحات

۲. واحد پرتاب یا شلیک موشک

۳. رادار رهگیری و ردیابی

یه بخش دیگه هم هست که باطری‌ها هستن. هر باطری به طور معمول می‌تونه ۳ تا ۴ لانچر موشک رو از نظر انرژی تغذیه کنه.

این ابعاد و اندازه‌ای که براتون توضیح دادم میگن اگر به صورت درست و استراتژیک چیده و فعالی بشه می‌تونه یه مساحتی حدود ۱۲ کیلومتر مربع رو پوشش بده. 

قبل اصلی این سیستم رو شاید باید بگیم BMC یا Battle Management and Control که میشه مرکز اصلی کنترل سیستم گنبد آهنین. و طبیعتا وظیفه‌ش هم مدیریت کل عملیات پدافندیه.

بریم سراغ ۳ بخش مهمی که گفتم.

سیستم مدیریت نبرد و کنترل تسلیحات: مرکز برای مدیریت و تحت کنترل درآوردن سلاح که می توان به کمک آن نبرد را به راحتی تحت کنترل درآورده و مدیریت می‌کنه. این بخش که از آن به عنوان قلب سامانه میشه اسم برد، وظیفه‌ی دریافت اطلاعات از رادار، تحلیل و محاسبات و در نهایت صدور دستور شلیک رهگیر را بر عهده دارد. تحلیل اطلاعات دریافتی از رادار و محاسبات مربوط به پیش بینی محل برخورد و مسیر هدف و همینطور محاسبات مربوط به هدایت رهگیر را نرم افزار این سیستم انجام میده.

واحد پرتاب یا شلیک موشک: در نهایت هم یک بخش آتش که از یک رهگیر تامیر Tamir استفاده می‌کنه. این قسمت مستقیما به وسیله ی خود شرکت رافائل طراحی و تولید شده است. هر واحد پرتاب‌گر میتونه ۲ تا موشک تامیر رو تو خودش داشته باشه و همزمان شلیکشون کنه.

رادار رهگیری و ردیابی: سیستم به موازات از هدایت موشک‌ها، به تحلیل نتایج عملیات و پیگیری موشک‌ها ادامه می‌دهد.

حالا این سیستم چطور کار می‌کنه؟ سیستم گنبد آهنی، تهدیدهایی که به صورت راکت را هواگرد هستن رو همونطور که گفتیم در رادار خودش میبینه و رهگیری می‌کنه. اگر این تهدیدات به شکلی باشه که محل برخورد با زمین، بیرون از محوطه‌ای باشه که آسیبی وارد نکنه، سیستم مداخله نمی‌کنه و وارد عمل نمیشه. این کار باعث میشه که هزینه‌ عملیاتی سیستم پایین بیاد و الکی موشک شلیک نشه.

در غیر این صورت اما فرمان رهگیری برای موشک این سامانه یعنی موشک تامیر فرستاده میشه و آن را به سوی هدف مورد نظر شلیک می‌کنند. بعد حسگر این رهگیر هدف را پیدا کرده و به سوی آن حرکت می کند و در نهایت اون را از بین می‌بره یا حداقل تلاشش رو می‌کنه که این کار رو بکنه.

اینم بگم که رادار این سیستم می تونه تا ۱۱۰۰ هواگرد یا راکت رو به صورت در لحظه شناسایی کنه.

اما خود موشک‌های تامیر که گفتم توسط شرکت رافائل داره تولید میشه. این موشک‌ها ۴ بخش دارن. 

بخش اول موشک‌ها یا همون قسمت جلویی موشک میشه سیستم هدایت و ناوبریش که نقش مهمی در اطمینان از دقت عملکردی موشک داره.

قسمت دوم موشک، میشه بخش جنگی و مسلح شده‌ی موشک. 

بخش سوم هم موتور و پیش‌برنده‌ی موشکه و در انتها هم که نازل‌ و باله‌های موشکه.

بیاید یه کم بیشتر جزییات بخش‌های رو بررسی کنیم. بریم دوباره قسمت بالایی موشک.

بخش جلویی موشک یا رادوم نقش محافظتی از اجزای موشک رو داره که در همون ابتدا قرار گرفتن. سنسورهایی که در پایین‌تر نصب شدن، مجموعه‌ای از سنسورهای با حالت چندگانه هستن که مجهز به انواع سنسورهای الکترواپتیکال شدن.  این سنسورها باله‌های عقبی موشک رو کنترل می‌کنن. بنابراین مسیر حرکتی موشک می تونه تغییر کنه و با این کار دقت عملکرد موشک رو در هدف‌گیری بالا می‌برن.

درست پشت این بخش یک فیوز لیزری قرار گرفته که در زمان نزدیکی به اندازه ۱۰ متر به هدف فعال میشه.در این زمان که قراره موشک منفجر بشه و بیشتر صدمه و خسارت رو به موشک دشمن بزنه، این سنسور کارش رو باید درست انجام بده تا زمان بهینه برای انفجار رو بتونه تشخیص بده.

بخش سوخت پیش‌برنده هم که تشکیل شده از پیشران سوخت جامد که می تونه موشک رو با سرعت ۲ ماخ جلو ببره.

چیزی که در مورد این موشک‌ها جالبه برد عملکردی اونهاس که می‌تونه شعاعی حدود ۴ تا ۷۰ کیلومتر رو پوشش بده. 

این چند وقت خب حملات طوفان الاقصی سیستم گنبد آهنین رو به چالش جدید کشیده و باید ببینیم که در طول زمان این سیستم چه عملکردی رو از خودش به جا می‌ذاره.