تانک گونه‌ای از خودروی رزمی زره‌پوش و معمولاً دارای شنی است که توانایی شلیک گلوله توپ در یک درگیری مستقیم را دارد. از نظر عملیاتی تانک‌ها دارای تحرک بالا و قابلیت‌های هجومی و دفاعی هستند. تانک دارای یک توپ اصلی با کالیبر بزرگ است که معمولاً در یک برجک گردان نصب میشود و به چند سلاح دیگر از جمله مسلسل هم مجهز است. زره تانک از آن در برابر دامنه گسترده‌ای از گلوله‌های و ادوات دشمن محافظت کرده و شنی امکان حرکت آن در سطوح مختلف را فراهم می‌سازند. آشنایی با انواع تانک جنگی می‌تواند نقش این هیولاهای فلزی بزرگ را در پیروزی یا شکست مشخص کند. پیروزی یا شکستی که نتیجه یک جنگ را رقم می‌زند.
آشنایی با انواع تانک جنگی
اولین تانک در سال ۱۹۱۶ توسط انگلستان ساخته شد و در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفت. مارک ۱ اولین نوع از یک تانک جنگی بود و انقلابی در نبردها به وجود آورد. این انقلاب در نهایت توانست ضربه سهمگینی را به آلمان وارد کند.
بعد از ورود به خدمت مارک یک، آلمانی‌ها تانک مخصوص خود را ساختند و اینجا بود که تانک a7v متولد شد.
این تانک برخلاف رقیب بریتانیایی خود مشکلات فراوانی داشت. از آنجایی که متفقین آلمان را در محاصره اقتصادی قرار داده بودند، این کشور امکان دسترسی به مواد اولیه برای تولید این تانک را نداشت.
از تانک a10v نمونه تولید شد و فقط یک نمونه از آنها باقی مانده که امروزه در موزه جنگ استرالیا نگهداری میشود.
از مطرح‌ترین تانک های مورد استفاده در جنگ جهانی اول می‌شد می‌توان مدل‌های زیر را نام برد.
- مارک ۱ (Mark I)
- آ ۷ وی (A7V)
- رنو اف تی (Renault FT)
تانک‌های نوین آلمانی در دوران نازی‌ها
پس از جنگ جهانی اول متخصصین آلمانی گردهم آمدند و با فرماندهانی مثل هاینس گودریان به فکر ساخت تانک‌های نوینی افتادند. اما این ایده تا سال ۱۹۳۳ یعنی زمانیکه آدولف هیتلر به مقام صدراعظمی رسید و کشور آلمان را از محدودیت‌های موجود خارج کرد، عملی نبود.
ولی بعد از به قدرت رسیدن حزب نازی و برداشته شدن محدودیت‌های ارتش ساخت تانک‌های نوین شروع شد. اولین حاصل کار متخصصین صنایع آلمانی تانکی بود به اسم پانزر ۱.
کمی بعد با شروع جنگ جهانی دوم تولید تانک‌های مختلف در کشورهای درگیر جنگ افزایش پیدا کرد و تانک‌ها به سه دسته سبک (light)، متوسط (medium) و سنگین (Heavy) تقسیم شدند.
یکی از بزرگترین مصرف‌کننده‌های تانک در جنگ جهانی دوم آلمانی‌ها بودند که تانک‌های مختلفی داشتند از جمله پانزر، پانتر و تایگر.
پانزر تانک‌های گروه سبک بودند و برای پیشروی سریع استفاده می‌شدند. تانک‌های پانتر از آنها در برابر آتش تانک‌های نسبتاً قوی‌تر پشتیبانی می‌کردند و در آخرین مرحله تانک‌های سنگین یا تایگر وارد می‌شدند تا هر نوع دشمنی را در زمین جنگی شکست دهند.
تانک تایگر؛ مهاجمی که هیچ‌گاه تسلیم نشد
از افتخارات تانک‌های آلمانی در جنگ می‌توان به تانک سنگین تایگر اشاره کرد. تانکی که بعد از عقب‌نشینی آلمان‌ها در تونس باقی ماند و باعث وحشت سربازان متفقین شد. آنها بعد از مقایسه تانک‌هایشان با تایگر همگی معتقد بودن تانک‌های آنها آهن پاره‌ای بیش نیست.
تایگر اما در میدان جنگ هم خطرناک بود. طی گزارش‌های آلمانی‌ها طی یک درگیری بین ۵۰ تانک T-34 شوروی و ۱ تایگر آلمانی، تایگر با شلیک تمام مهمات خودت موفق شد ۲۲ تانک را نابود کند. بعد از برگشت تانک به پایگاه، خدمه آن همگی مدال افتخار دریافت کردند. اما سمت متفقین داستان متفاوت بود. تانک‌های ارتش شوروی و ارتش آمریکا، تانک‌های قابلی بودند اما هیچ کدام نمی‌توانستندحریف تایگر شوند.
روس‌ها در اواسط جنگ تانک T-34 را به میدان آوردند. این تانک مخوف تا پیش از تانک‌هایی مانند پانزر 4، پانتر و تایگر برای آلمان یک کابوس بود.
و در طرف دیگر آمریکا با تانک‌های شرمن حضور داشتند. شرمن تانکی نسبتاً ارزان‌قیمت، با امکان تعمیر ساده و مهمتر از همه، قابلیت تولید انبوه بود که به نیروهای متفقین اجازه داد با پیاده‌کردن سریع تعداد انبوهی تانک در میدان نبرد به موفقیت برسند.
از معروف‌ترین تانک‌های جنگ جهانی دوم می‌توان به پنزر (مدل تولیدی ۱ تا ۴)، پانتر، تایگر kv1 ،T34 و ام ۴ شرمن اشاره کرد.
اما بعد از جنگ جهانی دوم این تقسیمات عوض شد. قدرتهای بزرگی مثل شوروی، انگلستان و آمریکا تصمیم گرفتند نسل جدید تانک‌ها به اسم ام بی تی(MBT) را وارد میدان نبرد کنند. این تانک‌ها سرعت تانک‌های سبک، زره تانک‌های سنگین و قدرت آتش تانک‌های متوسط را داشتند.
3 نسل از تانک مدرن MBT
MBTهایی که امروزه درحال خدمت هستند به ۳ نسل تقسیم می‌شوند که می‌توان به مدل‌های زیر اشاره کرد:
- نسل اول: T55 ،M48 و سنچورین
- نسل دوم: لئوپارد1، M60 و T64
- نسل سوم: لئوپارد2 ، ابرامز ، T90
در نسل اول بهترین تانک T-55 بود. این تانک به چندین کشور دنیا صادر شد و در بسیاری از ارتش های دنیا -برای مثال نیروی زمینی ارتش ایران- هنوز درحال خدمت هستند.
اما با ورود تانک‌های نسل دوم کارایی نسل اول‌ها به پایان رسید. از تانک‌های خوب این نسل باز هم می‌توان به T-64 روسی اشاره کرد. این تانک کارآیی فوق‌العاده‌ای داشت و برای اولین بار از توپ بدون خان و بارگذاری خودکار در آن استفاده شده بود.
ولی با ورود نسل سوم به خدمت و پایان عمر شوروی، تانک‌های روسی از دور رقابت کنار گذاشته شدند و آبرامز آمریکایی وارد صحنه نبرد شد. این تانک طی جنگ خلیج فارس با قدرت در میدان نبرد حاضر شد و به راحتی پیشرفته‌ترین تانک عراقی‌ها یعنی T-72 روسی را دورتر از برد موثر شلیک آنها مورد هدف قرار داد.
اگر معرفی کوچکی هم روی بقیه تانک‌های نسل سوم داشته باشیم می‌توان به تانک‌های چلنجر، T80، لکرک، تایپ 99 و K2 بلک پنتر اشاره کنیم.
کلام آخر
در این مطلب ما به بررسی تانک‌های جنگ جهانی دوم پرداختیم. اما پیچیدگی و جزئیاتی که به این تانک‌ها مرتبط میشود بسیار بیشتر از این موارد است. برای اینکه تصویری کامل از این موارد داشته باشید، کتاب Tanks of the Second World War را به عنوان مرجع جامع اطلاعات دقیق معرفی می‌کنیم. این کتاب اطلاعات زیادی را در مورد تانک‌های متفقین و تانک‌های محور مورد استفاده در طول جنگ جهانی دوم ارائه می‌کند. هم‌چنین عکس‌های آن شما را به خوبی با جزئیات هر مدل آشنا خواهد کرد. این کتاب را می‌توانید با کلیک کردن روی این لینک دریافت کنید. آشنایی با انواع تانک جنگی می‌تواند تصویری درست از برنده یا بازنده جنگ‌ها ارائه کند.
توماس اندرسون، مورخ نظامی، در این اثر تمام تانک‌هایی را که شاهد نبردهای مهمی بوده‌اند، فهرست کرده و وسایل نقلیه مورد استفاده هر کشور درگیر جنگ را پوشش می‌دهد. اندرسون توسعه طراحی و فناوری تانک را از جنگ جهانی اول و دوره بین جنگ از طریق تحولات و تغییراتی که در طول جنگ جهانی دوم به وجود آمده را در طول زمان مورد بررسی قرار داده است.
این بررسی جامع شامل جزئیات مشخصات فنی و کاربردهای هر وسیله نقلیه در نبرد، گزارش های واقعی شاهدان عینی از تانک ها و خدمه آنها در نبرد است. این کتاب عکس‌هایی از دوران جنگ را در خود دارد که بسیاری از آنها قبلا هرگز منتشر نشده‌اند.
