با شروع جنگ جهانی دوم و کمی پیش از آن هیتلربه هیولای بی‌رقیبی در سرتاسر جهان تبدیل شد. این سیاستمدار تازه اروپا در ابتدا شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسید و یک‌به‌یک شهرها و کشورهای اروپایی را به آلمان ضمیمه می‌کرد. پیروزی‌های هیتلر به همین منوال ادامه داشت تا این که در روسیه با نخستین دست‌اندازها مواجه شد. این سر آغاز اشتباهاتی بود که هیتلر در حوزه فرماندهی نظامی مرتکب شد و روز‌به‌روز بدون توجه به پیشنهادهای فرماندهان خود به آن می‌افزود.در این مقاله نگاهی به اشتباهات نظامی نبرد دانکرک می‌پردازیم که هیتلر در دوران خود مرتکب آن‌ها شد.
یکی از اشتباهات نظامی هیتلر در جریان جنگ جهانی دوم دستور توفق دانکرک بود. در نتیجه این دستور نیروهای متفق توانستند از مخمصه‌ای که آلمان‌ها برایشان ایجاد کرده بودند، فرار کنند. این نیروهای متفق شامل ۳۳۸۲۲۶ نفر سرباز بریتانیایی و ۲۶۱۷۶ نفر سرباز فرانسوی بودند.
ژنرال رانستند؛ از عوامل اشتباه نظامی هیتلر در نبرد دانکرک در طول جنگ جهانی دوم
هیتلر درباره مسئله دانکرک اصرار داشت تا دستور توقف عملیات را شخصا صادر کند. چون او نسبت به پیشروی نیروهایش در فرانسه دچار نگرانی شده بود. ملاقات هیتلر با ژنرال رانستد در ۲۴ می ۱۹۴۰ باعث شد، نگرانی‌های او در اینباره تشدید شوند. در این ملاقات رانستد به هیتلر گفته بود که نسبت کاهش قدرت تانک‌ها در پیشروی فرانسه نگران است و این که احتمالا نبردهای بیشتری از جنوب و شمال با دشمن در راه است.
در این بین، هیتلر با نظر رانستد موافق بود و می‌خواست نیروهای خود را برای عملیات‌های آینده حفظ کند. او خطر شکست در فلاندرز را نمی‌توانست بپذیرد. براساس این نگرانی‌ها که گفته می‌شود، رانستند در ایجاد آن نقش چندانی نداشته است، هیتلر دستور توقف پیشروی تانک‌ها را صادر کرد.
برای صدور این دستور می‌توان دلالیل متعددی را در نظر داشت. هیتلر بنا بر تجربه‌ای که در جنگ جهانی اول پشت سر گذاشته بود، باور داشت نیروهای سنگین زرهی شانسی برای گذر از باتلاق فلاندرز ندارند و هیتلر در نظر داشت تا تانک‌ها را برای مرحله بعدی جنگ یعنی پیشروی به سمت پاریس و شکست فرانسه آماده نگه‌دارد.
یکی از دلایل دیگری که باعث صدور این دستور شد، نظر ژنرال هرمن گورینگ بود که به هیتلر اطمینان داد، نیروی هوایی آلمان می‌تواند از فرار برتانیایی‌ها و فرانسوی‌هااز دانکرک جلوگیری کند. هتلر هم این فرصت برای حفظ نیروهایش در فلاندرز بسیار مناسب دید و به ژنرال گورینگ اعتماد کرد و این شانس را به او داد تا ایده‌های جنگی و نظامی خود را پیاده کند.
ژنرال هرمن گورینگ اعتقاد داشت، می‌تواند بدون نیروهای کمکی به پیروزی دست پیدا کند و به شدت در انتظار دست پیدا کردن به این پیروزی بود. چون در صورت عملی شدن نقشه‌هایش، او تنها ژنرالی بود که می‌توانست شکست دادن متفقین را حاصل کار خودش، به تنهایی، بداند.
به همین ترتیب، با توجه به دلایلی که گفته شد، هیتلر دستور توقف پیشروی را صادر کرد و معتقد بود که دانکرک باید به نیروهای لوفت‌وافه واگذار شود.
آيا توقف دانکرک راهی برای صلح با بریتانیا بود؟
البته برخی عواملی که گفتیم را نادیده می‌گیرند و می‌گویند در آن وضعیت، هیتلر از روی عمد به نیروهای متفق اجازه داد که از دانکرک فرار کنند تا شاید این فرار بتواند مقدمات صلح با بریتانیا را به وجود بیاورد. در راستای همین فرض بلومنتریب به یاد می‌آورد که:
«هیتلر شعف‌زده بود و مسیر نبرد را یک معجزه می‌دانست. او اعلام داشت که جنگ باید در شش هفته تمام شود. او سپس خواهان صلحی عاقلانه با فرانسه بود که راه را برای قراردادی با بریتانیا مهیا می‌کرد.»
گفتنی است که بگوییم قبل از شروع ضعف هیتلر او حتی به بریتانیا پیشنهاد کمک داد. گفته می‌شود، او وجود بریتانیا را در اروپا ضروری می‌دانست و «تاکید داشت که امپراتوری بریتانیا تمدن را به جهان عرضه کرده است».
لیدل‌هارت در همین راستا می‌نویسد:
«اگر هیتلر تمایل داشت با ایجاد امکان فرار برای نیروهای بریتانیا، شرایط صلح با بریتانیا را تسهیل کند، آنگاه او هرگز به نیروهای لوفت‌وافه تحت فرمان گورینگ دستور حمله نمی‌داد. مطابق نظر ژنرال هاینز گودریان و گورینگ معتقد بودند که نیروهای هوایی آلمان از قدرت کافی برای جلوگیری از فرار نیروهای بریتانیایی از طریق دریا برخوردار است.»
زمانی که به نیروهای زمینی دانکرک دستور توقف داده شد و ادامه حمله به نیروهایی هوایی آلمان سپرده شد، تمامی اعضای نیروی زمینی شگفت‌زده شده شدند و در ادامه همین دستور بود که بزرگترین اشتباه نظامی هیتلر را در تاریخ رقم زد.
مانستاین درباره نارضایتی خود می‌نویسد که:
«هیتلر از غریزه خوبی برای درک مشکلات عملیاتی برخوردار بود اما فاقد آموزش در زمینه فرماندهی نظامی بود. فرماندهی نظامی در نتیجه آموزش‌های مختلف، ریسک‌ها و خطرات قابل توجه در عملیات را می‌پذیرد. چرا که به فائق آمدن بر آن خطرات معتقد است. بنابراین، هیتلر در این قضیه راه حل ایمن دفاعی را بر شیوه شجاعانه‌تر پیشنهاد شده توسط گروه نظامی اِی ترجیح دارد.»
اشتباه نظامی هیتلر در نبرد دانکرک ژنرال‌های او را متعجب می‌کند
اما فقط نیروهای زمینی نبودند که شگفت‌زده و متعجب بودند. ژنرال هاینس گودریان هم از تصمیمات هیتلر دچار سردرگمی شده بود. او در اینباره اظهار کرده است:
«فرماندهی عالی در روز ۲۴ ماه می در روند پیشرفت عملیات مداخله کرد که تاثیر فاجعه‌باری بر مسیر آتی جنگ داشت. هیتلر به جناح چپ دستور داد، در نزدیکی رودخانه «آ» متوقف شود. ما از دلایل این دستور آگاه نشدیم. دستور حاوی این عبارات بود؛ «دانکرک به نیروهای هوایی واگذار شود.» ما کاملا حیرت‌زده بودیم.
ژنرال گودریان
دلایل واقعی هیتلر برای اشتباه در نبرد دانکرک هرگز مشخص نشدند
در نهایت، هیچ وقت دلایل واقعی هیتلر و آن چه در ذهن او می‌گذشت بر هیچ کس مشخص نشد. از دانکرک ۳۳۶۰۰۰ نفر نیروی متفق جان سالم به در بردند و می‌شود گفت تمام آن‌ها در یک نبرد دیگر علیه آلمان جنگیدند. با این حال نباید فاجعه دانکرک برای متفقین را دست کم بگیریم. در آن روزها، فرانسویان تنهاتر از همیشه و اکثر انگلیسی‌ها تنها به فکر نجات جان نیروهای خود بودند. این اتفاق دست‌مایه‌ای برای نویسندگانی شد تا یاد و خاطره جنایت‌هایی که آن روزها انسان به چشم خود دید زنده نگه داشته شود.
پایان
در آخر قسمتی از نظرهای تلفورد تیلور درباره دانکراک را بخوانیم و پایان:
«در حالی که بریتانیا خود را برای بزرگترین عملیات نجات دریایی در تاریخ آماده می کرد، هیتلر و ژنرال‌های آلمانی در مورد دستور توقف پیشروی در مجادله بودند و به برنامه‌های تهاجمی در جبهه سوم توجه داشتند. آلمان درک نکرد که باید از رسیدن نیروهای متفق به ساحل جلوگیری کند و مانع اجرای عملیات نجات توسط نیروی دریایی قدرتمند بریتانیا شود. حکم توقف پیشروی در واقع مقدمه نجات دانکرک بود.»
برای توضیحات بیشتر درباره نبرد دانکرک می‌توانید به قسمت نبرد دانکرک در پادکست پرچم سفید سری بزنید.
